Ik doe voor Bevroren Vuur veel research. Daar krijg ik vaak vragen en opmerkingen over. Die komen meestal voort uit fascinatie voor mijn schrijfproces. Soms proef ik echter ook ongeloof. Want ben ik niet te ver doorgeslagen? En waarom gebruik ik geen AI?

Afbeelding: Frank E. Kleinschmidt, Public domain, via Wikimedia Commons

Wat is jouw beeld van de Inuit?

Tot een paar jaar geleden kwam ik niet verder dan een volk wat leeft op het ijs, iglo’s bouwt, met hondensleden reist en op zeehonden jaagt. Voor de Lilith trilogie en de Vertellingen van de Ondergang deed ik wel wat onderzoek, waardoor ik mijn beeld bijstelde. Maar mijn kennis bleef oppervlakkig. Het was voldoende voor die verhalen. Niet voor mijn huidige project, waar Nàka deel uitmaakt van de cultuur en geen buitenstaander is. En niet voor een verhaal wat zich bijna volledig afspeelt op de noordpool.

Daar kwam ik al snel achter tijdens het schrijven. Bij iedere alinea miste ik informatie. Wat hebben ze allemaal bij zich als ze rondtrekken? Hoe bouw je eigenlijk zo’n iglo? Waar is Nàka? Waar jagen ze op?

En als ze dan hebben gejaagd: wat gebruiken ze allemaal van een zeehond? En waarvoor? Welke gereedschappen hebben ze? Hoe lang duurt het om een prooi te verwerken?

Een rijke cultuur.

Ik dook in de boeken en online artikelen en ontdekte een ontzettend rijke wereld. Ieder antwoord op mijn vragen leidde naar nieuwe vragen. Naar volgende boeken. Naar nog meer fascinerende feitjes.

Want de kariboejacht is minstens zo belangrijk als de jacht op zeehonden. Kariboes jaag je liever niet in de zomer, want dan is de vacht dun en de huid vol gaatjes (door bijtende insecten) en dus niet bruikbaar. Je gaat dus liever in de herfst op jacht, als de huid weer geheeld is en de vacht dik. En de dieren veel vlees op de botten hebben.

Die grote kariboejacht heeft ook niets primitiefs. Die gaat collectief. Er worden mensfiguren gebouwd uit stenen om de kariboes in de gewenste richting te sturen. Aan het einde van deze lange hinderlaag worden schuttersputjes gemaakt. Geweldig bruikbare info!

Inuit leven afwisselend in zodenhuizen, tenten en iglo’s. Hun kleding heeft ingewikkelde patronen en is perfect afgestemd op het ijskoude weer. Je moet kauwen op leer om het soepel te maken, dus ook als je laarzen een keer nat zijn geworden en je ze daarna bij de blubberlamp hebt gedroogd. Sledes zijn gemaakt uit botten, leer en drijfhout. Ze hebben niet alleen kajaks, maar ook grotere boten die je omgekeerd ook als dak van je onderkomen kunt gebruiken. Als je teveel lawaai maakt bij een ademgat, verjaag je de zeehonden en komen die daar nooit meer terug. De Inuit maken regenjassen van darmen, maar ook volledig waterdichte overalls die lijken op duikpakken.

Ik heb nog veel meer random feitjes paraat.

ChatGPT en andere AI.

Maar Kim, tegenwoordig heb je toch ChatGPT? Daar kun je je vragen aan stellen! Dat is gemakkelijker en gaat sneller.

Nog afgezien van de ethische bezwaren jegens generatieve AI en het feit dat het gebruik van AI het milieu enorm belast, heb ik meer redenen om die technologie niet te raadplegen. Ik vertrouw ChatGPT niet. Ik ken voorbeelden waarbij AI glashard loog, dat risico wil ik niet lopen. Ik denk dat AI best werkt voor zaken die veel gedocumenteerd zijn. Maar voor obscure kennis?

Ik moet vaak ontzettend diep duiken om de gewenste informatie boven te krijgen. Een voorbeeld: de amauti, ofwel de moederparka. Ik lees al heel lang over dit kledingstuk als iets met een extra grote capuchon waarin de moeder haar kindje kan dragen. In eerste instantie dacht ik: ‘Dat zal dan wel.’ Maar toen ik erover ging schrijven, ging het knagen. ‘Valt dat kind er dan niet uit? Er zit vast meer achter het ontwerp van de parka.’

Na veel zoeken vond ik eindelijk op de website van het National Museet in Kopenhagen een foto van de achterkant van een amauti (zie afbeelding). En wat bleek? In het rugpand zit ruimte genaaid. En dáárin zit het kind. Een touw of riem zorgt ervoor dat het niet naar beneden glijdt. De capuchon delen moeder en kind inderdaad, maar het kind bungelt daar niet los in.

Zou ChatGPT dat ook weten of zou die alleen met het oppervlakkige antwoord komen en verder iets verzinnen? Nee, probeer het maar niet uit, want ik weet al wat de moederparka bijzonder maakt. Dus daar hoef je geen water en energie aan te verspillen.

Maar er is voor mij nog een reden om geen AI te gebruiken voor mijn research: de bijvangst. Ik vind tijdens het zoeken zoveel andere interessante details. Feitjes waarvan ik niet eens wist dat ik ernaar op zoek zou kunnen gaan. Juist die zorgen er vaak voor dat mijn creativiteit nog verder wordt aangewakkerd en ik op hele nieuwe verhaallijnen en personage-eigenschappen kom.

Wat heeft al die research nu opgeleverd?

Ontzettend veel kennis waardoor ik een rijke wereld kan scheppen in Bevroren Vuur. Ik heb nu een schat aan feitjes paraat, waardoor ik lekker kan schrijven zonder bij iedere alinea te hoeven twijfelen over de details. Ik heb verhaalmogelijkheden ontdekt die zoveel beter zijn dan wat ik in eerste instantie bedacht had.

Dus ben ik te diep in de materie gedoken?

Nee, zeker niet.